Sport w życiu osób z niepełnosprawnościami odgrywa niesłychanie ważne role. Celowo została użyta w tym miejscu liczba mnoga, gdyż tych ról jest rzeczywiście całkiem sporo.
Dzięki rozwojowi techniki powstał odpowiedni sprzęt sportowy, który umożliwił aktywny udział w sporcie ludzi z niepełnosprawnościami. Pozwala to wielu osobom z dysfunkcjami aktywnie spędzać czas – i to bez względu na to, jaka pora roku obecnie panuje.
Sport osób niepełnosprawnych obecnie rozwija się jeszcze szybciej niż ten tradycyjny. Aktywność fizyczna pozwala przezwyciężyć wiele przeciwności losu, przetrwać trudne i złe chwile. Jest ona formą rehabilitacji dla ciała i umysłu, a także wpływa na rozwój człowieka, dając mu często szansę na lepsze życie.
Czytaj także: Praca zdalna – kto jej nie lubi i czy osoby, które ją wykonują odczuwają potrzebę integracji?
Czym różnią się treningi osób z niepełnosprawnościami od treningów ludzi pełnosprawnych?
Superindywidualizacja jest główną różnicą, która pomaga odróżnić te dwa treningi. Na ogół w sporcie osób pełnosprawnych trening układany jest pod danego człowieka i dobierany zgodnie z jego możliwościami. W przypadku osoby żyjącej z daną niepełnosprawnością brany jest także pod uwagę stopień tejże niepełnosprawności, a także to, czy taka osoba posiada predyspozycje do danej dyscypliny sportowej. Nie każda niepełnosprawność bowiem pozwala na uprawianie wszystkich dyscyplin sportowych.
Pod każdą osobę, która uprawia sport musi zostać indywidualnie dostosowany wysiłek, który ona w to wkłada. Sport osób z niepełnosprawnościami wymaga zazwyczaj mniejszych obciążeń, jednak ich wpływ na organizm powinien być taki sam jak w sporcie osób pełnosprawnych.
W przypadku ludzi z niepełnosprawnością treningi są najczęściej formą rehabilitacji. Dobierając odpowiednie ćwiczenia można poprawiać dysfunkcje oraz niektóre parametry życiowe. Jest to tzw. trening rehabilitacyjny, który uprawiają także osoby niedotknięte niepełnosprawnościami.
Różnica jest także w organizacji treningów. Ludzie z niepełnosprawnościami bardzo często potrzebują pomocy ze strony innych osób, którymi są przeważnie wolontariusze, rodzina, znajomi czy trenerzy.
Czytaj także: Jakie bariery przeszkadzają w życiu codziennym osobom z niepełnosprawnościami?
Rodzaje sportu osób z niepełnosprawnościami
W zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności poszczególne dyscypliny sportowe uprawiane są według specjalnie dostosowanych zasad i na prawidłowo dobranym sprzęcie. Sport niepełnosprawnych to nie tylko treningi pokazywane w czasie paraolimpiad. Kieruję nim najczęściej inne motywy.
Na ogół spotykamy sport reakcyjny czy też sport zdrowotny. Międzynarodowy ruch sportowy osób niepełnosprawnych skupia się obecnie w trzech niezależnych obszarach organizacyjnych, które są uznawane przez władze sportu olimpijskiego:
- sport osób z niepełnosprawnością słuchu – osoby z ubytkiem słuchu przynajmniej 55 dB w uchu lepiej słyszącym;
- sport osób z niepełnosprawnością intelektualną – w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim;
- sport paraolimpijski – zgodnie z klasyfikacją: dla osób niewidomych, z niepełnosprawnością fizyczną oraz z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim.
Czytaj także: Jakie są aktualne problemy edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością sprzężoną?
Sport osób z niepełnosprawnościami - trzy wybrane przykłady dyscyplin
Wśród dyscyplin sportowych, jakie uprawiają osoby z niepełnosprawnościami możemy wyróżnić:
- piłkę siatkową na siedząco;
- koszykówkę na wózkach;
- rugby na wózkach;
- pływanie;
- lekkoatletykę;
- podnoszenie ciężarów;
- kolarstwo;
- łucznictwo;
- boccię;
- tenis stołowy;
- tenis na wózkach;
- żeglarstwo;
- wioślarstwo;
- goalball,
- kajakarstwo;
- szermierkę na wózkach;
- strzelectwo;
- monoskijing;
- judo;
- para-badminton;
- amp futbol.
Nie sposób opisać w tym miejscu wszystkie ww. dyscypliny. Skupmy się zatem na trzech wybranych.
Boccia
Wywodzi się od gry w bule. Jedyna różnica polega tutaj na tym, że jest dowolność wprowadzenia bili na boisko. Można to zrobić poprzez pchnięcie, rzut lub wykorzystanie rynny. Cel gry to wrzucenie na boisko białej bili, a następnie umieszczenie w jej bezpośrednim sąsiedztwie jak największej liczby bili swojego koloru.
Goalball
Gra drużynowa, która jest przeznaczona dla osób niewidomych i niedowidzących. Używana jest w niej piłka, ważąca 1,25 kg, z otworami i umieszczonymi wewnątrz dzwoneczkami, które w trakcie ruchu wydają dźwięk. Celem gry jest zdobycie jak największej liczby bramek, które znajdują się na obu końcach boiska. Drużyna po przejęciu piłki ma zaledwie dziesięć sekund na oddanie rzutu, co czyni tę grę niezwykle dynamiczną.
Monoskijing
Jest sportem, w którym używa się jednej narty. Wykorzystywany on jest zarówno w narciarstwie wodnym jak i zimowym.
Czytaj także: Jak twórczość artystyczna wpływa na życie osób z niepełnosprawnościami?
Sport osób z niepełnosprawnościami w świetle badań naukowych
Pozytywny wpływ treningu sportowego na cały układ osoby ćwiczącej potwierdzają badania naukowe. Trenowanie podnosi sprawność fizyczną i przyczynia się do poprawy stanu zdrowia psychicznego. Pozwala to osobom z niepełnosprawnościami nieustannie podnosić poprzeczkę i poprawiać wyniki.
Badania uświadamiają nam występowanie korzyści, jakie można uzyskać dzięki aktywności fizycznej w organizmie człowieka po poważnym urazie. W wyniku tego inicjowane są nowe metody, które mają sprawić, aby w jak najszybszym czasie wrócić do normalnego życia i móc sobie radzić samemu, nie być uzależnionym od osób trzecich. Różne niepełnosprawności, choroby lub wady sprawiły, że potrzebni są również psychologowie lub psychiatrzy, aby pomóc tym osobom w przełamaniu się, aby zacząć uprawiać sport.
Badacze wykazali pozytywny wpływ sportu na jakość życia i samopoczucie osób z niepełnosprawnościami. Paraolimpiady sprawiły, że ludzie zaczęli przekonywać się do sportu niepełnosprawnych. Pozwoliło to łamać stereotypy i zwalczać niekorzystne nastawienie wobec ludzi z niepełnosprawnościami.
Wyniki przeprowadzonych w dużej liczbie badań udowadniają, iż ze względu na rodzaje problemów, będących implikacją określonej niepełnosprawności, każda osoba może odnosić korzyści dzięki aktywności fizycznej. Mowa jest tutaj zarówno o aspekcie psychicznym (lepsze samopoczucie), fizycznym (pozytywne zmiany w układzie mięśniowo-szkieletowym) jak i społecznym (wsparcie społeczne, akceptacja etc.).
Widać zatem, że regularne uprawianie sportu przynosi wiele – nie tylko fizycznych – korzyści. Pozwala ono przede wszystkim na większą pewność siebie, budowanie poczucia własnej wartości oraz obniżenie poziomu stresu. Sport to także doskonały sposób na odrobinę rywalizacji oraz poczucia zagrożenia i adrenaliny.
Dyscypliny zespołowe pozwalają łatwiej nawiązywać relacje z nowo poznanymi osobami oraz nowe znajomości z ludźmi o podobnych zainteresowaniach. Aktywność fizyczna może zmienić życie osoby z niepełnosprawnością, u której często pojawiają się problemy z zaistniałą sytuacją.
Czytaj także: To tylko kilka dni – hit czy kit?
Sport w życiu osób z niepełnosprawnościami ma ogromny wpływ na jego jakość. Jest ważnym elementem, którego nie należy ignorować. Jak już było wielokrotnie wspomniane, ma on pozytywny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka.
Jego uprawianie przez osoby z niepełnosprawnościami jest, niestety, o wiele bardziej skomplikowane niż w przypadku osób pełnosprawnych. Wynika to chociażby z braku wiedzy trenerskiej, wykwalifikowanej kadry i dosyć często specjalnego sprzętu.
Czytaj także: Jak osoby z niepełnosprawnościami były traktowane w średniowieczu?